Wybory na wójta, burmistrza i prezydenta miasta to istotny element demokratycznego procesu wyborczego, który pozwala mieszkańcom danej gminy lub miasta wybrać swojego przedstawiciela na najważniejsze stanowisko samorządowe. Warto poznać zasady i przepisy, które regulują te wybory, aby być dobrze przygotowanym do udziału w nich jako wyborca lub nawet jako potencjalny kandydat.
Kto może zostać wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta?
Kandydować na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta może obywatel polski, który ma prawo wybierania w tych wyborach i który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat. Ważne jest, że kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której zamierza kandydować.
Osoby, które zostały pozbawione praw publicznych lub ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu albo pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu, nie mogą kandydować na stanowisko wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Ograniczenie dwukrotnego wyboru wójta w tej samej gminie
Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego, osoba, która została uprzednio dwukrotnie wybrana na wójta w danej gminie, nie ma prawa ubiegać się o to stanowisko kolejny raz. Warto jednak dodać, że to ograniczenie nie dotyczy wyboru na wójta przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej z 2018 roku. Oznacza to, że po raz pierwszy to ograniczenie zostanie zastosowane w wyborach samorządowych w 2029 roku.
Kandydat na wójta a inne funkcje publiczne
Kandydat na wójta nie może jednocześnie kandydować na wójta w innej gminie. Może za to startować do rady gminy, ale tylko tej, w której zamierza kandydować na wójta. Ponadto nie można łączyć funkcji wójta z funkcją wójta lub jego zastępcy w innej gminie, członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego (np. radny powiatu lub sejmik województwa), zatrudnieniem w administracji rządowej, ani z mandatem posła lub senatora.
Termin zgłaszania kandydatów
Termin zgłaszania kandydatów na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta jest uregulowany przepisami prawa. Kandydatów na te stanowiska zgłasza się do gminnej komisji wyborczej najpóźniej w 24 dniu przed dniem wyborów do godziny 16. Jeśli w tym terminie nie zostanie zgłoszony żaden kandydat albo zostanie zgłoszony tylko jeden kandydat, gminna komisja wyborcza będzie musiała wezwać do dokonania dodatkowych zgłoszeń poprzez rozplakatowanie obwieszczeń. W takim przypadku termin zgłaszania kandydatów zostanie przedłużony o 5 dni, licząc od dnia rozplakatowania obwieszczeń.
Prawo zgłaszania kandydatów
Prawo zgłaszania kandydatów na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przysługuje komitetowi wyborczemu, który zarejestrował listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w danej gminie. Ponadto, w każdym z tych okręgów liczba zarejestrowanych przez ten komitet kandydatów na radnych nie może być mniejsza niż liczba radnych wybieranych w tym okręgu.
Podsumowując, wybory na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta to ważne wydarzenie w życiu każdej gminy i miasta. Przepisy regulujące te wybory mają na celu zapewnienie transparentności, uczciwości i równości w procesie wyborczym. Dlatego warto zapoznać się z nimi i uczestniczyć w tych wyborach, aby wybrać najlepszego kandydata na stanowisko wójta, burmistrza lub prezydenta, który będzie najlepiej reprezentował interesy mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego.
Źródło: samorzad.pap.pl